چگونه بهترین اکوالایزر رو برای اسپیکرها تنظیم کنیم؟ بهترین تنظیمات اکولایزر

شاید یک هدفون با باس سنگین داشته باشید که نیاز است کمی حجم صدای آن را کاهش دهید یا شاید بلندگوهای قدیمی دارید که در فرکانس‌های متوسط و بالا صدای گرفته‌ای دارند؛ EQ می‌تواند برخی این مشکلات را برطرف کند.

همچنین، ما همیشه نمی‌توانیم در محیط‌های ایده‌آل و آکوستیک به موسیقی گوش دهیم. شکل اتاق یا سر و صدای محیط هر یک می‌تواند تأثیر خوب یا بدی بر تجربه موسیقیایی ما داشته باشد.

آهنگی که به آن گوش می‌دهید نیز در تجربه شنیداری نقش دارد. نه تنها صداهای طبیعی آهنگ به طور منحصر به فردی به سطوح مختلف اکولایزر مرتبط می‌شود، بلکه در مورد موسیقی دیجیتال، ممکن است لازم باشد عیوب ایجاد شده توسط فرمت‌های فشرده‌سازی فایل را نیز برطرف نمایید که می‌تواند بر کیفیت کلی صدا تأثیر بگذارد.

اکولایزر چیست؟

اکثر کاربران از سه سطح اصلی تنظیم کردن اکولایزر یعنی بِیس، میانه و تریبل که احتمالاً در اسپیکرهای استریوی خانگی دیده‌اید، شناخت دارند. این تنظیمات ساده هستند: اگر می خواهید صدای بَم‌تری داشته باشید، باس را زیاد کنید و اگر دوست دارید صداهای تیز را بشنوید احتمالاً نیاز است تریبل را افزایش دهید.

در همین رابطه بخوانید:

– راهنمای خرید اسپیکر بلوتوثی خانگی ؛ نکات مهم برای خرید اسپیکر چیست؟

اگر بیشتر طرفدار موسیقی دیجیتالی هستید، ممکن است این تنظیمات را با افکت‌هایی مانند Reverb یا Echo  یا انتخاب‌های از پیش تنظیم شده محبوب (preset) مانند Rock ،Jazz یا Concert در میان سایر موارد تنظیم شده در گوشی، اسپیکر و هدفون‌ها دیده باشید.

اما آن نوع تنظیمات اکولایزر که در اینجا در مورد آن صحبت می‌کنیم، کنترل بر روی رجیسترهای مختلف صدا برای دستیابی به یک نتیجه دقیق را ارائه می‌دهد. اگر تغییرات به درستی اعمال شود، این قابلیت می‌تواند کیفیت صدا را افزایش دهد.

اکولایزر گرافیکی (Graphic Equalizer) یعنی چیزی که ما در بیشتر مراحل این مقاله . روی آن تمرکز خواهیم کرد، شبیه یک نمودار است که یک محور آن را مقادیر فرکانس و محور دیگر دسی بل (dB) را شامل می‌شود.

از چپ به راست، اسلایدرهایی را خواهید یافت که به شما امکان می‌دهد باندهای فرکانسی خاصی را در امتداد مقیاس دسی بل به بالا یا پایین تنظیم کنید. فرکانس‌های باس از سمت چپ شروع می‌شوند، فرکانس‌های مید رنج در وسط بوده و تریبل نیز در سمت راست قرار دارد؛ درست مانند یک ساز پیانو.

فرکانس (Frequency)

همه صداها و به طور کلی هر چیزی که می‌شنویم، درواقع ارتعاشاتی هستند که می‌توانیم آن‌ها را به صورت امواجی که با سرعت یا فرکانس‌های مختلف بالا و پایین می‌روند تجسم کنیم. هر چه این موج سریع‌تر حرکت کند، زیر و بمی (Pitch) صدا بالاتر است. برای مثال، فرکانس‌های باس بسیار آهسته حرکت می‌کنند، در حالی که گام‌های بالاتر (تریبل) خیلی سریع حرکت می‌کنند.

اگر موج در یک ثانیه 50 بار بالا و پایین حرکت کند، به صورت 50 هرتز بیان می‌شود. از نظر تئوری، انسان می‌تواند دامنه فرکانس از 20 هرتز تا 20 کیلوهرتز را بشنود. با این حال در واقعیت، شنوایی اکثر انسان‌ها حداکثر در حدود 15 یا 16 کیلوهرتز است؛ هر چه سن شما بالاتر باشد، صدای تریبل کمتری را می‌شنوید.

بیشتر صداهای زیر و بم که گوش شما واقعاً آن را تشخیص می‌دهد بین 60 هرتز تا 4 کیلوهرتز تمرکز دارد. به عنوان مثال، بالاترین نت پیانو در 4186 هرتز (حدود 4.2 کیلوهرتز) قرار دارد. صداهایی نیز وجود دارد که به آن‌ها رونغمه (Overtone) می‌گویند و تنظیمات اکولایزر بر آن‌ها نیز تأثیر می‌گذارد.

این صداها که عمدتاً در محدوده 10 کیلوهرتز تا 14 کیلوهرتز قرار دارند، چیزی نیستند که گوش شما به طور طبیعی آن را بشنود، اما بر روی کیفیت صدا به طور کلی اثر می‌گذارند؛ بنابراین مهم است که این موضوع را در هنگام دستکاری باند تریبل برای رسید به بهترین تنظیم اکولایزر در نظر بگیرید.

دسی بل (dB) واحد اندازه‌گیری است که برای بیان سطح یا بلندی صدا استفاده می‌شود. هنگامی که یک نوار اسلایدر را روی یک EQ به سمت بالا یا پایین حرکت می‌دهید، بلندی صدای آن فرکانس خاص را افزایش یا کاهش داده‌اید.

مهم است بدانید که تغییرات کوچک در دسی بل می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر صدا داشته باشد، بنابراین کم کم آن را بالا یا پایین ببرید. بهترین راه آن است که با تغییر ۱ دسی بل به ۲ دسی بل شروع کنید و از آنجا به بالا یا پایین بروید.

از آنجایی که دسی بل از مقیاس لگاریتمی استفاده می‌کند، تغییر 5 یا 10 دسی بل نشان دهنده افزایش یا کاهش چشمگیری در یک باند فرکانسی خاص خواهد بود.

اکنون که به نحوه عملکرد این قابلیت پی برده‌اید، زمان آن فرا رسیده که با انجام تغییرات، به بهترین تنظیم اکولایزر دست یابید. کار خود را با پخش موسیقی‌هایی که با آن آشنا هستید شروع کنید. اکوالایزر گوشی، اسپیکر، هدفون یا … خود را باز کنید و تعدادی اسلایدر را به بالا یا پایین حرکت دهید تا در عمل آنچه را که تغییر می‌کند بشنوید.

خیلی زود متوجه خواهید شد که تغییرات کوچک می‌توانند تأثیر بسیار عجیبی بر صدا داشته باشند. در توضیحات پیش رو، در مورد نحوه برخورد با تغییرات صدا به منظور تنظیم اسپیکر شیائومی گرفته تا بهترین تنظیم اکولایزر گوشی و حتی بهترین تنظیم اکولایزر ضبط ماشین صحبت می‌کنیم.

تقریباً هر مهندس صدای حرفه‌ای می‌گوید اولین چیزی که باید در تنظیم کردن امتحان کنید این است که به جای افزایش فرکانس‌های اطراف یک اسلایدر، سطح فرکانس آن اسلایدر را کاهش دهید. افزایش فرکانس‌های زیاد می‌تواند صدای موسیقی را درهم کند؛ درحالیکه با کمی جابجایی در مقادیر اسلایدرها، می‌توانید کمی از صدای آزاردهنده را کاسته و به چیزی که دنبالش هستید نزدیک‌تر شوید.

این بدان معنا نیست که افزایش دامنه فرکانس ضرورت ندارد، اما همیشه باید با کم کردن فرکانس کار خود را شروع کنید. همچنین به یاد داشته باشید که هرگونه تغییر در EQ نه تنها بر محدوده فرکانس انتخابی شما تأثیر می‌گذارد، بلکه بر نحوه تعامل بقیه فرکانس‌ها با یکدیگر نیز اثرگذار خواهد بود.

طبیعی است که ممکن است مجبور شوید پس از کاهش هر فرکانس، صدای کلی را افزایش دهید. به عنوان مثال، اگر به طور کلی باس و تریبل بیشتری می‌خواهید، می‌توانید برخی از اسلایدرهای میانی را پایین آورده، سپس کمی صدا را افزایش دهید و ببینید که نتیجه چه می‌شود. اگر هنوز هم باب میل نبود، زمان آن است که تنظیمات خود را هدفمندتر کنید. برای این کار، باید بدانید که هر فرکانس چه صدایی ایجاد می‌کند.

پریست‌های اکولایزر صدا مانند گزینه‌های «Rock» و «Jazz» درواقع راهی سریع برای رسیدن به صدایی متفاوت بدون تلاش و سردرگمی است. اگرچه این گزینه‌ها احتمالاً صدای دقیقی که به دنبال آن هستید را به شما نمی‌دهند، اما می‌توانند برای شروع کار مفید باشند. شاید بهتر باشد با گزینه «Flat» یا با یک پریست شروع به تنظیم اکوالایزر کنید، سپس آن را سفارشی کنید تا به نتیجه دلخواه برسید.

برخی از سرویس‌های استریم دارای گزینه‌های تنظیم اکولایزر هستند که در برنامه‌هایشان به طور اختصاصی قرار دارند. برای مثال در نسخه‌های دسکتاپ Apple Music (نسخه iOS فقط دارای تنظیمات از پیش تعیین شده است) و Spotify (روی دسکتاپ و برنامه موبایلی) شاهد اکولایزر درون برنامه هستیم.

صدایی که برای شما عالی به نظر می‌رسد ممکن است با شنوایی دیگران همخوانی نداشته باشد، بنابراین کسب بهترین تجربه بسیار وابسته به کاربر است. با این حال، تنظیمات از پیش تعیین شده‌ای وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها برای دریافت بهترین تنظیمات اکولایزر اسپاتیفای برای ماشین، باس، رپ یا سایر سناریوها استفاده کنید.

اما در حالی که این تنظیمات در برنامه‌های پخش موسیقی تعبیه شده‌اند وقتی روش دیگری برای تنظیم صدا ندارید مناسب است، توصیه می‌کنیم تغییرات صدا را با خود دستگاه پخش‌کننده انجام دهید.

برای بلندگوها، این کار را با گیرنده و تنظیم آمپلی فایر انجام دهید. برای ضبط ماشین نیز می‌توانید از بهترین تنظیم اکولایزر مانیتور اندروید آن استفاده کنید و در هدفون از DAC (مبدل دیجیتال به صدا) یا EQ آمپ هدفون استفاده کنید (حتی برنامه انحصاری خود هدفون نیز بیشتر توصیه می‌شود).

در این صورت، اگر سرویس پخش موسیقی شما اکولایزر درون برنامه ندارد، کار تمام است. اما برای برنامه‌هایی چون اسپاتیفای و اپل موزیک، فقط کافی است EQ آن‌ها را از داخل برنامه خاموش کنید تا تنظیمات از دو جا اعمال نشود.

اکولایزرهای پارامتریک شاید کمی پیچیده بوده و تنظیم آن‌ها برای افراد تازه وارد سخت باشد. این تنظیمات به طور کلی برای ضبط و میکس صدا استفاده می‌شوند، اما هر از گاهی سر و کله‌شان در اپلیکیشن‌های اسپیکر یا هدفون نیز پیدا می‌شود.

استفاده از EQ پارامتریک شامل هدف قرار دادن فرکانس‌ها با باندی از حدود پنج تا هفت نقطه کنترل متحرک است که در امتداد طیف فرکانسی 20 هرتز تا 20 کیلوهرتز ذکر شده در بالا تنظیم شده‌اند. هر یک از نقاط در امتداد محور X/Y نمایش داده می‌شود. صفحه عمودی نشان دهنده بلندی صدا (بر حسب دسی بل) بوده و سطح افقی برای فرکانس است.

در این بخش  طیف فرکانسی را به تفکیک توضیح می‌دهیم تا به شما کمک کنیم بفهمید هر صدایی در چه فرکانسی قرار دارد و برای رسیدن به یک تنظیمات اکولایزر خوب باید چه مواردی را تغییر دهید.

ساب بیس (Sub-bass): 20 هرتز تا 50 هرتز

در حالی که انسان‌ها از نظر فنی می‌توانند صدای باس عمیقی را بشنوند، اکثر این فرکانس‌ها برای ما ملموس نیستند. اما جایی در وسط این دامنه فرکانسی، قسمتی است که ساب ووفر شما صداهای وهم‌آوری از فضا را در فیلم‌های علمی تخیلی تولید می‌کند و این فرکانس‌ها می‌توانند حس قدرتی عجیب و غیرمعمول به آن فیلم اضافه کنند.

با این حال، به ندرت نیاز به اضافه کردن بیشتر این صدا هستید و دستکاری نکردن این فرکانس می‌تواند به شفافیت کلی موسیقی کمک شایانی کند.

بیس (Bass): 50 هرتز تا 200 هرتز

در اکثر مواقع، یک آهنگ هیپ هاپ با فرکانس حدود 60 هرتز شروع می‌شود. رجیستر (گستره صوتی) پایینی اصلی و پرطرفدار که از ساب ووفر شما پخش می‌شود، در این دامنه قرار دارد؛ از جمله کیک درام، تام درام و گیتار باس پایین.

با افزایش فرکانس به سمت خط 200 هرتز، اکولایزر شروع به تأثیرگذاری بر بَم‌ترین صدای گیتار آکوستیک، پیانو، وکال، تار و غیره می‌کند. اگر موسیقی خیلی بم و سنگین باشد یا به اندازه کافی بم نباشد، کمی تنظیم فرکانس در اینجا به شما کمک خواهد کرد.

بیس بالا تا میدرنج پایین (Upper bass – Lower midrange): 200 هرتز تا 800 هرتز

با بالا بردن اسلایدر از 200 هرتز، صدای سمت سبک‌تر باند بیس شروع به تغییر می‌کند. این محدوده صدا جایی است که عمده‌ی آوای یک ساز از آن پخش می‌شود. افزودن مقادیر اکولایزر در اسلایدرهای میانی این طیف می‌تواند به آهنگ‌های کمی غنی‌تر از جمله بهبود کیفیت زیرصدای خواننده، نت‌های عمیق‌تر از سینث‌سایزرها، پیانو و برخی از تن صداهای طلایی بَم یک گیتار آکوستیک، بینجامد.

با پایین آوردن میزان ولوم این فرکانس‌ها می‌توانید مقداری از صدای اصلی آهنگ را کم کنید و فضای بیشتری برای اعمال تغییرات نظیر میکس کردن ایجاد نمایید. از آن سو، با حرکت دادن اسلایدر به سمت 800 هرتز، شروع به تأثیرگذاری روی صدای آلات به کار برده شده در موسیقی خواهید کرد و بدین ترتیب خواهید توانست صدا را سنگین‌تر و به سمت بَم برده یا سبک‌تر و به سوی میدرنج ببرید.

 میدرنج (Midrange): 800 هرتز تا 2 کیلوهرتز

این ناحیه بسیار حساس است و می‌تواند صدا را به سرعت تغییر دهد. پایین آوردن اسلایدرها در این ناحیه می‌تواند صدای سازها را از بین ببرد. از طرفی افزایش اسلایدرها خصوصاً به سمت انتهای بالایی نیز، می‌تواند آهنگ را به سمت متالیک شدن برده و در صورت محدود نکردن، گوش شما را خسته کند.

میدرنج بالا (Upper mids): 2 کیلوهرتز تا 4 کیلوهرتز

همانطور که در بالا ذکر شد، این گستره‌ی صوتی جایی است که شنوایی شما بیشتر تمرکز خود را بر آن قرار می‌دهد. افزودن یا کاستن ولوم فرکانس‌ها در این بخش می‌تواند سریعاً نوای آلات موسیقی با خروجی صدای سنگین را افزایش یا کاهش دهد. صداهایی مانند صدای اسنیر درام و صدای بلند ترومپت می‌توانند در اینجا تحت تأثیر قرار گیرند.

با این حال کمی بالا بردن اسلایدرهای این بخش اکولایزر می‌تواند وضوح بیشتری به هم‌صدایی خواننده و همچنین گیتار آکوستیک و الکتریک و پیانو بدهد.

گستره صوتی پرزنس (Presence register): 4 کیلوهرتز تا 7 کیلوهرتز

این بخش شامل بالاترین دامنه گام‌های صدای تولید شده توسط اکثر سازهای نچرال است. افزایش اسلایدرهای انتهای پایینی این بخش می‌تواند صدای موسیقی را کمی به سمت جلو سوق دهد، طوری که انگار به گوش شما نزدیک‌تر است و حس نشستن روبروی اجرای زنده را دارد.

کم کردن مقادیر آن از سوی دیگر می‌تواند صدا را اصطلاحاً بازتر کرده و آوای سازها را برای رسیدن به عمق بیشتر کم کند. انتهای بالایی این محدوده نیز مسئول صدای خش‌خش ناهنجار در تلفظ هجاهای صامت «س»، «ز» و «ت» است که به عنوان سیبیلانس (Sibilance) شناخته می‌شود. اصطلاح پلوسیو (Plosive) نیز برای هجاهایی که با صامت «ب» و «پ» شروع می‌شوند به کار می‌رود.

اگر صامت‌های با صدای تیز مانند حرف «س» مانند صدای سسس کردن مار به گوش شما می‌رسند، کاهش چند دسی بلی حساسیت از حدود 5 کیلوهرتز به 7 کیلوهرتز می‌تواند مشکل را حل کرد و کمی از این ناهنجاری را برطرف نماید.

گستره صوتی بریلینس-اسپارکل (Brilliance/Sparkle register): 7 کیلوهرتز تا 12 کیلوهرتز

بالا بردن یا کاهش سطح اسلایدرهای اکولایزر در انتهای پایینی این رجیستر می‌تواند به ایجاد کمی گرمی و وضوح صدا کمک کرده و صدای غنی‌تری ارائه می‌دهد. اگر صداها کمی بیش از حد تیز هستند یا پس از گوش دادن به مدت طولانی باعث خستگی گوشتان می‌شوند، کم کردن ولوم اسلایدرهای انتهای پایین این محدوده می‌تواند کمک زیادی کند.

حدود بالای این بخش نیز جایی است که با افزایش و کاهش میزان حساسیت می‌توان صداها را از آنچه شفاف شنیده می‌شود دور کرده و به نجواهای غیرطبیعی نزدیک کرد. کار کردن با این قسمت از محدوده صوتی بریلینس کمی سخت است و توصیه می‌شود برای خشن نشدن صدای آهنگ از افزایش آن خودداری کنید.

صدای هوا (Open Air): 12 کیلوهرتز تا 16 کیلوهرتز

توصیف صدای هوا کمی سخت است و بیشتر از آنکه عینی قابل حس باشد، ماهیت ذهنی‌تری دارد. رجیسترهای پایین همچنان بر رونغمه‌های بالاتر تنظیم آهنگ تأثیر می‌گذارند و جلوه‌های مصنوعی از موسیقی الکترونیک نیز می‌توانند در این قسمت حاصل شوند.

با حرکت به سمت فرکانس‌های بالاتر اکولایزر، تغییرات بیشتر بر ایجاد صدایی باز و وابسته به فضا تأثیر می‌گذارند. موقعیت‌های کمی پیش می‌آید که در آن‌ها بخواهید روی صدا در نزدیکی فرکانس 14 کیلوهرتز یا بالاتر تغییری اعمال کنید؛ چراکه اصلاً بسیاری از شنوندگان مسن حتی نمی‌توانند این صداها را بشنوند.

با این حال اگر می‌خواهید کمی حس فضا و بُعد به موسیقی خود ببخشید، می‌توانید کمی ولوم اسلایدرهای این بخش را بالاتر ببرید. البته، مقدار زیاد از این فرکانس باعث می‌شود همه چیز مصنوعی به نظر برسد.