نظریه عجیب دانشمندان؛ بازیافت پلاستیک آنقدر که تصور می‌کنیم مفید نیست!

اگرچه پلاستیک یکی از مواد مصنوعی با نقشی مهم در زندگی روزمره ماست ولی همه ما آن را به عنوان یک منبع عمده و بزرگ ایجاد کننده آلودگی و تخریب محیط زیست نیز می‌دانیم. از سال‌ها پیش نظریه بازیافت پلاستیک و دیگر زباله‌ها مطرح شده ولی به تازگی گروهی از دانشمندان با پژوهش‌های خود مدعی آن شده‌اند که بازیافت نه تنها راهکار نهایی برای چرخه سازی این مواد نیست، بلکه مشکلی بزرگتر برای طبیعت ایجاد خواهد کرد.

از همان سال‌های ابتدایی در کلاس‌های درس مدرسه خوانده‌ایم که پلاستیک در طول زمان تجزیه نشده و به صورت زباله های پلاستیکی در سراسر جهان پخش می شود. این زباله ها می توانند راه‌های آبی را مسدود کنند، به سلامت انسان ها و حیوانات آسیب برسانند، گازهای گلخانه ای را افزایش دهند و منابع طبیعی را از بین ببرند. حتی طی سالیان گذشته موضوع میکروپلاستیک‌ها نیز به صورت گسترده در محافل علمی و محیط زیست مطرح و به یکی از مهمترین نگرانی‌های ما برای زندگی تبدیل شده است.

بازیافت پلاستیک یک راه حل محبوب برای کاهش تاثیرات منفی پلاستیک بر محیط زیست است. بازیافت پلاستیک به معنای جمع آوری، جداسازی و تبدیل پلاستیک های استفاده شده به مواد جدید است. بازیافت پلاستیک مزایای زیادی دارد، از جمله کاهش مصرف انرژی، کاهش نیاز به منابع جدید، کاهش فضای دفن زباله و کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای.

اما بنابر پژوهشی جدید که نتایج آن در The Conversation منتشر شده، ظاهراً بازیافت پلاستیک هم چاره اصلی مشکل و معضل بزرگ ایجاد شده به واسطه استفاده از این مواد نیست. بازیافت پلاستیک نقص ها و چالش‌های خاص خود را دارد که ممکن است باعث شود اثرات مثبت آن بسیار کمتر از حد انتظار ما شود.

مضرات بازیافت پلاستیک

محققان فعال در این پژوهش که شامل تیمی از دانشگاه ویرجینیا آمریکا هستند، روی بخش روانشناسی و چرخه کارایی موضوع بیشتر تکیه کرده و نتایج خود از این بررسی در خصوص نقوص اجرای طرح‌های بازیافت را به شرح زیر توصیف می‌کنند:

بازده بازیافت پلاستیک بسیار پایین است

در سال 2021، از 40 میلیون تن پلاستیک تولید شده در امریکا، فقط 5 تا 6 درصد – یعنی حدود دو میلیون تن – بازیافت شده است. این معیار در سطح جهانی، تولید حدود 400 میلیون تن پلاستیک در سال است که فقط یک قسمت کوچک از آن بازیافت میشود.

بازیافت پلاستیک کیفیت پلاستیک را کاهش می‌دهد

پلاستیک نمیتواند بارها و بارها بازیافت شود بدون اینکه خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن تغییر کند. به همین دلیل، بسیاری از پلاستیک‌ها که با علامت قابل بازیافت عرضه و مشخص می‌شوند، در واقع قابل بازیافت نیستند یا نیاز به ترکیب با پلاستیک‌های جدید دارند.

بازیافت پلاستیک هنوز آلودگی را ایجاد می‌کند

فرآیند بازیافت پلاستیک نیاز به انرژی، آب، مواد شیمیایی و حمل و نقل دارد که ممکن است منجر به آلودگی هوا، آب و خاک شود. همچنین، برخی از پلاستیک‌های بازیافت شده ممکن است حاوی مواد شیمیایی خطرناک باشند که به سلامت انسان ها و محیط زیست آسیب برسانند.

راهکارهای کاهش مضرات بازیافت پلاستیک

به همین دلیل، بازیافت پلاستیک تنها یک بخش از راهکارهایی است که باید برای مقابله با مشکل پلاستیک به خدمت گرفته شوند. در ادامه این پژوهش تیم چند رشته‌ای دانشگاه ویرجینیا راهکارهای دیگری که می‌توان در نظر گرفت را به شرح زیر نام برده و دسته بندی کرده‌اند:

کاهش تولید و مصرف پلاستیک

این راه حل به معنای استفاده از کمترین مقدار پلاستیک ممکن است. در واقع باید به دنبال جایگزین پلاستیک با مواد دیگر که قابل تجزیه، قابل بازپرداخت یا قابل بازیافت باشند، بگردیم.

ایجاد تعادل در مصرف انرژی و مواد در چرخه پلاستیک

این راه حل به معنای جبران تاثیرات منفی پلاستیک بر محیط زیست است. برای مثال، با استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر برای تولید و بازیافت پلاستیک، گازهای گلخانه ای را کاهش داد.

حمایت از نوآوری و تحقیقات در زمینه پلاستیک

در این ایده باید به دنبال توسعه و بهبود فناوری های جدید برای تولید، جمع آوری، جداسازی، بازیافت و دفع پلاستیک بود. برای مثال، با استفاده از پلاستیک‌های قابل تجزیه یا قابل استفاده مجدد که خصوصیات بهتر و کاربردهای گسترده‌تر دارند، صنایع و چرخه مصرف را بروزرسانی کرد.

در نهایت باید به این نکته اشاره کنیم که شاید بهترین راهکار، کاهش هر چه بیشتر مصرف پلاستیک و استفاده از موادی باشد که آسیب‌های بسیار کمتری برای طبیعت داشته و از با مواد طبیعی‌تر ساخته شده‌اند.