بررسی مادربرد MSI Z690 Unify همراه با پردازنده اینتل Core i9 12900K
اینبار در شهر سخت افزار میزبان یک مادربرد جذاب و خاص از MSI به نام Z690 Unify هستیم که در کنار پردازنده قدرتمند و رده بالای اینتل Core i9 12900K مورد بررسی دقیق قرار میگیرد. با معرفی قابلیتها، قیمت و آزمونهای کارایی مادربرد Z690 Unify از ام اس آی همراه با پردازنده 12900K همراه شهر سخت افزار باشید.
مقدمه
یکی از نقاط قوت پردازندههای اینتل حتی با وجود پردازندههای ارزشمند سری رایزن از AMD، داشتن IPC بهتر و کارایی بالاتر در گیمینگ بوده است. در آخرین سری که با نام Alder-Lake شناخته میشود، اینتل معماری جدیدی را بکار گرفته است که پیش از این در پردازندههای موبایل مشاهده شده بود؛ استفاده از هستههای قدرتمند در کنار هستههای ضعیفتر اما با مصرف انرژی بهتر که اینتل آن را به ترتیب P-Core و E-Core مینامد.
به طور مختصر معماری جدید اینتل قادر است با تشخیص کاربری سبک مانند گشت و گذار در وب یا پخش ویدیو از هستههای E-Core استفاده کند و با ارائه توان پردازشی مناسب از انرژی کمتری استفاده نماید؛ اما برای گیمینگ، رندرینگ یا پردازشهای سنگین که کارایی، اولویت اصلی به حساب میآید با بهرهگیری از هستههای P-Core حداکثر کارایی را میتوان دریافت کرد. پیشنهاد میکنیم برای آشنایی بیشتر و دقیقتر با این معماری جدید و تکنولوژیهای به کار گرفته شده در آن، این مقاله را در سایت شهرسختافزار مطالعه فرمایید:
– تفاوت بین هستههای P-Cores و E-Cores در پردازندههای اینتل به زبان ساده
– اینتل رسماً معماری Alder Lake خود را معرفی کرد؛ نسل دوازده برای یک انتقام خونین از راه رسید
همانطور که گفته شد قصد داریم پردازنده 12900K را که پس از 12900KS سریعترین پردازنده اینتل از خانواده Alder-Lake-S است، همراه با مادربرد حرفهای MSI Z690 Unify مورد بررسی قرار دهیم. پردازندهای که دارای 8 هسته P-Core با قابلیت Hyper Threading و 8 هسته E-Core است و در مجموع 24 (8+16) رشته پردازشی دارد. فرکانس پایه این هستهها به ترتیب برابر با 3.2GHz و 2.4GHz بوده که به کمک فناوریهای بوست شرکت اینتل حداکثر تا فرکانس 5.2GHz و 3.9GHz میتواند افزایش یابد.
مادربردی که قصد بررسی آن را داریم از سری MEG ام اس آی است که لاین مادربردهای تخصصی و حرفهای (Enthusiast) برای کاربریهای گیمینگ و اورکلاکینگ به حساب میآید. مادربرد Z690 Unify همانطور که از نامش مشخص است به آخرین تراشه ردهبالای اینتل برای میزبانی پردازندههای Alder-Lake-S مجهز شده و تمامی پتانسیل اورکلاکینگ برای پردازندههای سری K و حافظه های رمِ تراشه Z690 را در کنار انبوهی از درگاههای ارتباطی برای کاربر فراهم میآورد.
از قابلیتهای خاص و جدید چیپست Z690 اینتل علاوه بر پشتیبانی از PCIe 5.0 میتوان به باز کردن پای نسل جدید حافظههای رم DDR5 به دنیای PC نیز اشاره کرد. حافظههای DDR5 با تغییرات ساختاری و افزایش پهنایباند قادر هستند کارایی کلی پردازشی سیستم را افزایش دهند که مطالعه مقاله اختصاصی شهرسختافزار در زمینه تفاوت حافظههای جدید DDR5 با DDR4 میتواند شما را با جزئیات آن آشنا کند.
اگرچه مادربرد Z690 Unify به انواع قابلیتهای اورکلاکینگ حرفهای مجهز است، اما MSI نسخه دیگری از این مادربرد را با نام Z690 Unify-X نیز عرضه کرده است که به جای 4 اسلات رم DDR5، تنها دارای دو اسلات بوده و میتواند به عنوان یک گزینه فوق حرفهای برای Extreme Overclocking و ثبت رکورد در این زمینه مورد توجه علاقهمندان قرار گیرد.
بستهبندی و محتویات جعبه
بستهبندی و محتویات جعبه مادربرد MSI Z690 Unify
از نظر ظاهری و ابعاد جعبه بستهبندی این مادربرد شبیه به محصولات میانرده MSI است، اما پس از باز کردن و نگاهی به درون جعبه و متعلقات نظرتان عوض خواهد شد.
نمایی از اژدها، نماد برند ام اس آی را در کنار مدل مادربرد که روی کاور پنل پشتی حک شدهاند، در بکگراند جعبه به همراه چند لوگو و برچسبهای گارانتی شرکت آونگ روی سطح جعبه مشاهده میشود.
در پشت جعبه نیز مثل همیشه برخی از قابلیتهای ویژه این مادربرد به تصویر کشیده شده است که در بخشهای بعدی هر یک به طور کامل معرفی و تشریح میشوند.
این جعبه به صورت کشویی به سمت بالا باز میشود و پس از آن مادربرد و سپس جعبهای از متعلقات و لوازم جانبی وجود دارد که در تصاویر زیر مشاهده میکنید.
دفترچه راهنما و نصب سریع، برچسبها و نشان MSI به همراه دو ست از «پیچ + استند» و قفل گیرهای برای نصب حافظههای M2 را در کنار یک برس دو طرفه برای تمیز کردن کیبورد، دو پیچگوشتی کوچک (دو سو و چهارسو) و فلش درایوی حاوی درایور و نرمافزارهای کاربردی را در تصویر بالا مشاهده میکنید.
آنتن وای فای، دو کابل ساتا، رابط پنل جلوی کیس، رابط دو به یک RGB، کانکتور نورپردازی Corsair و کابل رابط نورپردازی ARGB سایر متعلقات این مادربرد هستند.
این مادربرد در بازارهای جهانی حدود 450 دلار قیمت دارد و در کشورمان با گارانتی سه ساله شرکت آونگ حدود 19 میلیون تومان (در زمان نگارش مطلب) آب میخورد که با توجه به ردهبالا بودن، قابلیتها و لوازم جانبی همراه، ارزش خرید مناسبی دارد.
مشخصات فنی و نمای ظاهری
مشخصات فنی و نمای ظاهری مادربرد ام اس آی Z690 Unify
سطح مادربرد کاملاً مشکی پوش است و هیچ الایدی یا سیستم نورپردازی برای این مادربرد در نظر گرفته نشده است. با توجه به اینکه علاوه بر گیمینگ، این مادربرد برای اورکلاکرهای حرفهای و استفاده تحت خنککنندههای Extreme مانند نیتروژن مایع نیز بهینهسازی شده است، نداشتن نورپردازی خود یک مزیت به حساب میآید.
بخش زیادی از سطح مادربرد با هیتسینکهای مختلف پوشیده شده است. این هیتسینکها به گونه طراحی شده و کنار یکدیگر قرار گرفته اند که مانند یک ذره فلزی سطح PCB را از اطراف سوکت پردازنده تا اسلاتهای PCIe پوشش میدهند.
در پشت مدار چاپی یک صفحه فلزی نصب شده است که استحکام آن را در برابر وزن زیاد خنککنندهها و آسیبهای فیزیکی افزایش میدهد. ابعاد این مادربرد نیز در استاندارد ATX قرار میگیرد و طول و عرض آن به ترتیب 30.5cm x 24.4cm است.
این مادربرد هیچ بخش نورانی ندارد اما پشتیبانی کاملی از سیستمهای نورپردازی ارائه میکند. یک کانکتور RGB 12v و دو کانکتور Addressable RGB 5v در کنار یک کانکتور Corsair RGB که برای اتصال هابهای نورپردازی برند کرسیر مورد استفاده قرار میگیرد، برای این مادربرد در نظر گرفته شده است.
چهار LED کوچک که در تصویر بالا مشاهده میکنید به صورت خلاصه وضعیت پردازنده، رم، کارت گرافیک و بوت سیستم را گزارش میکنند و برای عیبیابی سریع مورد استفاده قرار میگیرند. در کنار آن نیز نقاط اندازهگیری ولتاژ پردازنده قرار دارند.
برای عیبیابی دقیقتر نیز یک سِوِن سگمنت دو رقمی تعبیه شده است تا از طریق کدهای اعلان وضعیت، جزئیات بیشتری در اختیار کاربر قرار دهد.
این مادربرد در مجموع به هشت کانکتور Fan Header چهار پین مجهز است که در این میان یک کانکتور با نام PUMP_Fan1 نشانهگذاری شده است، برای پمپ خنککنندههای مایع تا شدت جریان 3A و سایر کانکتورها تا 2A توان خروجی دارند. همچنین برای کنترل و مانیتورینگ بهتر سیستمهای خنککننده، به خصوص خنککنندههای مایع، دو کانکتور برای اتصال ترمیستور و یک هدر مخصوص Flow Rate نیز تعبیه شده است.
روی این مادربرد بیشتر سوییچهای کاربردی تعبیه شده است. سوییچ Power و Reset در کنار کلید کشویی BIOS SW برای تغییر بین بایوس اصلی و پشتیبان در لبه پایین مادربرد قرار گرفتهاند. کلید ClearCMOS که شاید از پرکاربردترین سوییچهای مادربرد باشد نیز روی پنل پشتی در کنار کلید Flash BIOS قرار گرفته است.
با فشار دادن کلید Flash BIOS و اتصال یک فلش درایو حاوی نسخهای از بایوس این مادربرد و اتصال آن به درگاه USB مشخص شده در پنل پشتی، بدون نیاز به بوت شدن یا اتصال پردازنده و رم، میتوان بایوس مادربرد را بروزرسانی کرد.
این مادربرد ردهبالا همانطور که گفته شد آماده پذیرایی از خنککنندههای اکستریم بوده و قادر است با فراهم آوردن قابلیتهای حرفهای اورکلاکینگ، حداکثر بازدهی برای کاربر به ارمغان آورد. از جمله این قابلیتها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تعبیه کانکتور برای اتصال ماژول اختصاصی اورکلاکینگ MSI به نام Tuning Controller
- ارائه قابلیتهای SafeBoot، Slow Mode، LN2 Mode و OC Retry از طریق جامپر
- سوراخ مخصوص نصب ترمیستور اندازهگیری مستقیم دمای CPU درون سوکت پردازنده
- نقاط مخصوص اندازهگیری ولتاژهای CPU_AUX ،CPUVDD2 و VCC روی مادربرد
اینتل برای پردازندههای نسل دوازدهم خود باز هم سوکت جدیدی ارائه داده است که LGA1700 نام دارد. این سوکت جدید علاوه بر فاصله متفاوت سوراخهای اطراف آن برای نصب خنککننده پردازنده، دارای مکانیرم متفاوت قفل و فشارِ پردازنده به سوکت نیز هست که در تصویر مشاهده میکنید.
این مادربرد دارای 4 اسلات DIMM است و توانایی پشتیبانی از حداکثر 128 گیگابایت حافظه رم DDR5 به صورت Dual Controller Dual Channel را با حداکثر فرکانس 6666MHz را با فعال سازی پروفایل XMP یا اورکلاک دستی دارد.
هر ماژول حافظه DDR5 دارای دو کانال 32 بیتی است که با استفاده از دو ماژول در پیکربندی دو کاناله، Dual Controller Dual Channel یا در عمل و مقایسه با نسل قبل Quad Channel نامیده میشود.
اسلاتهای رم در این مادربرد از نوع SMT (Surface Mount Technology) است. با توجه به فرکانس بالای حافظههای DDR5، نبود پینهای کوچک و رسانا در کنار هم که نقش آنتنهای کوچکِ فرستنده و گیرنده نویز را ایفا میکنند، میتواند در پایداری نهایی به خصوص در شرایط اورکلاکینگ تأثیر چشمگیری داشته باشد.
برای نصب کارتهای افزودنی این مادربرد دارای دو اسلات PCIe X16 و یک اسلات PCIe X4 است. دو اسلات X16 پهنایباند خود را مستقیماً از 16 خط PCIe 5.0 پردازنده دریافت میکنند و به صورت X16 / 0 یا X8 / X8 بین آنها تقسیم میشود. اسلات X4 نیز پهنایباند خود را که نسخه PCIe 3.0 است، از چیپست Z690 دریافت میکند.
درگاههای مورد نیاز برای اتصال ابزارهای ذخیرهسازی در این مادربرد از 6 پورت SATA 6Gb/s (با توانایی پشتیبانی از آرایههای RAID 0,1,5,10) و پنج پورت M2 که اطراف اسلاتهای PCI Express قرار گرفتهاند، میشود.
اسلات M2 که زیر سوکت پردازنده قرار دارد پهنایباند PCIe 4.0 X4 خود را مستقیماً از پردازنده و سایر اسلاتها از چیپست Z690 دریافت میکنند. همانطور که در تصویر مشاهده میکنید یکی از اسلاتهای M2 حافظه تا طول 110mm و سایر اسلاتها حداکثر از حافظههای M2 با طول 80mm پشتیبانی میکند.
لازم به ذکر است از میان 5 درگاه M2 این مادربرد، تنها یک اسلاتِ منشعب از چیپست Z690 پهنایباند PCIe 3.0 4X داشته و سایر اسلاتها پهنایباند PCIe 4.0 4X ارائه میدهند.
همچنین همانطور که در تصویر مشاهده میکنید برای تمامی حافظههای قابل نصب بر روی این مادربرد، در دو لایه هیتسینک اختصاصی تعبیه شده تا دفع گرما از تمامی کامپوننتهای نصب شده بر روی حافظههای M2، در هر دو سمت PCB آنها به شکل بهتری انجام شود.
در لبه سمت راست مادربرد دو کانکتور 20 پین USB3.2 Gen1 و یک کانکتور USB3.2 Gen2x2 با پشتیبانی از USB Type-C نیز علاوه بر انبوهی از درگاههای USB روی پنل پشتی وجود دارد.
و در لبه پایین مادربرد دو کانکتور 10 پین USB2، کانکتورهای مربوط به پنل جلوی کیس، یک کانکتور 15پین Thunderbolt و TPM قرار گرفته است.
روی پنل پشتی این مادربرد به ترتیب از سمت چپ کلیدهای Flash BIOS و ClearCMOS را مشاهده میکنید و پس از آن دو پورت USB 2.0 و یک پورت PS2 قرار گرفتهاند. در ادامه دو پورت RJ-45 شبکه 2.5G، یک یک پورت USB 3.2 Gen2x2 Type-C، هفت پورت USB 3.2 Gen2 Type-A (پورتهای قرمز)، دو پورت برای اتصال آنتن شبکه بی سیم (WiFi و Bluetooth) و مجموعه خروجی صدای 7.1 کاناله توسط جکهای 3.5mm آنالوگ و S/PDIF Optical خروجی صدا قرار گرفتهاند.
همچنین این مادربرد به I/O Shield ثابت نیز مجهز است که از اتلاف وقت به دلیل فراموشی نصب این کاور روی کیس، جلوگیری میکند.
سیستم خنککننده و مدار رگولاتور ولتاژ
سیستم خنککننده و مدار رگولاتور ولتاژ مادربرد MSI Z690 Unify
پس از باز کردن تمامی هیتسینکها و لایههای محافظ، مدار چاپی و کامپوننتهای به کار رفته را میتوان بررسی و قابلیت سیستم خنککننده این مادربرد را ارزیابی کرد.
صفحه فلزی نصب شده در پشت مادربرد برای افزایش مقاومت PCB در برابر تاورهای خنککننده و نیروهای وارد شده در هنگام نصب قطعات است. البته با وجود پدهای حرارتی در پشت ماسفتهای VRM، این صفحه نقش تأثیرگذاری روی دفع گرمای آن ندارد.
هیتسینک مدار رگولاتور ولتاژ پردازنده در این مادربرد یک مجموعه بزرگ و دو قسمتی است که توسط لوله انتقال حرارت به هم متصل میشوند و از پیرامون سوکت پردازنده شروع و به عنوان کاور پنل پشتی امتداد مییابد.
این دو مجموعه در کنار هم توانایی بسیار بالایی در جذب و دفع گرما به دلیل برخورداری از جرم زیاد، سطح تماس وسیع و فاصله میان پرهها برای عبور جریان هوا دارند.
پدهای حرارتی در دو سطح مختلف برای تماس با ماسفت و چوکهای مدار رگولاتور ولتاژ و همچنین هیتسینک چیپست Z690 قرار گرفتهاند.
در تصویر بالا نمایی کلی از ورودی و اجزای مدار رگولاتور ولتاژ پردازنده را مشاهده میکنید. در این مادربرد جریان مورد نیاز پردازنده از دو کانکتور E-ATX 8pin تامین شده و سیستم VRM، تنظیم و تصفیهی این ورودی را انجام میدهد.
مدار رگولاتور ولتاژ این مادربرد از نوع 2+19 فاز بوده که 19 شریان وظیفه تامین ولتاژ و جریان مورد نیاز پردازنده (VCC) را بر عهده دارند و 2 شریان، ولتاژ و جریان مورد نیاز بخشهای داخلی پردازنده (Vaux) را تامین میکنند.
در پردازندههای Alder Lake-S تکنولوژی مشابه پردازندههای قدیمی Haswell به نام FIVR استفاده شده است. در سری Alder Lake-S ولتاژهای ثانویه مانند کنترلر حافظه توسط یک مدار رگولاتور ولتاژ، درون پردازنده تأمین میشود که Vaux ولتاژ ورودی این مدار را فراهم میکند.
این مجموعه تحت کنترلر PWM پیشرفته شرکت Renesas و RAA229131 مدیریت میشود. اطلاعات دقیق این کنترلر اگرچه هنوز به صورت عمومی دسترس نیست، اما با نگاهی به پیکربندی این مدار میتوان دید که RAA229131 یک کنترلر 20 فازی است که در این مادربرد توسط 19 سیگنال PWM، ماسفتهای بخش Vcore را مدیریت میکند.
ماسفتهای به کار رفته در 19 فاز برای بخش Vcore مدل RAA22010540 از نوع Smart Power Stage و ساخت Renesas هستند که بخشهای مختلف یک کنترل کنندهی جریان، مانند HighsideFET، LowsideFET و Mosfet Driver را همراه با بسیاری از مدارهای محافظ و مانیتورینگ را درون خود جای دادهاند. این ماسفتها قادر به تحمل حداکثر جریان 105A هستند که از نظر تئوری قادر به تأمین 1995 آمپر جریان برای پردازنده خواهند بود.
اگرچه در عمل حداکثر جریان قابل دریافت بسیار کمتر از 1995 آمپر است اما این عدد میتواند ایده خوبی از توانایی مدار رگولاتور ولتاژ این مادربرد (حتی در شرایط اکستریم اورکلاکینگ) به شما دهد.
با توجه به پیشرفت چشمگیر ماسفتها و کنترلرهای مدار رگولاتور ولتاژ که قادر به ارائه نرخهای بسیار بالای جریان و بازدهی بیش از 90% در پکیجهای بسیار کوچک هستند، شاهد اعداد عجیب و غیر قابل تصوری در مدار VRM هستیم که مصرف کننده (CPU یا GPU) حتی در سختترین اورکلاکها هم بیش از 50% آن را مورد استفاده قرار نمیدهند.
ولتاژ Vaux در این مادربرد مجزا از مدار بخش Vcore بوده و از دو ماسفت MP87992 و کنترلر M2940A ساخت Monolithic Power با حداکثر ظرفیت 140A تشکیل شده است.
سیستم صوتی
سیستم صوتی مادربرد MSI Z690 Unify
اماسآی سیستم صوتی خود را تحت نام Audio Boost 5 برای این مادربرد به کار گرفته است که شامل تراشه نسل جدید شرکت Realtek مدل ALC4080 میشود. این تراشه با اینترفیس جدید USB برای ارتباط با SoC، که از نظر فنی و توانایی خروجی، یک تراشه صوتی ردهبالا به حساب میآید در کنار خازنهای سری Melodio ساخت کمپانی Chemi-Con قادر خواهد بود به خوبی نیاز کاربر به یک صدای گرم و دلنشین را برآورده کند.
مهمترین تراشهها و کنترلرها
مهمترین تراشهها و کنترلرهای مادربرد MSI Z690 Unify
مهمترین تراشه این مادربرد، یعنی چیپست Z690 را در تصویر زیر مشاهده میکنید که زیر هیتسینک PCH قرار گرفته است.
چیپست Z690 از نسخه جدید DMI 4.0 بهره میبرد که تا دو برابر پهنایباند بیشتری نسبت به نسخه پیشینِ استفاده شده در چیپستهای قبلی است. 8 خط DMI برای ارتباط با پردازنده و 28 خط مستقل PCIe برای تأمین پهنایباند درگاههای ارتباطی از قابلیتهای جدید و اختصاصی این چیپست هستند.
اگرچه ClockGen برای تغییر یا اورکلاک BCLK پردازنده به درون خود پردازنده منتقل شده است، اما این مادربرد به یک تراشه مستقل مدل RC21008 مجهز شده است تا بتوانید در صورت نیاز کلاک سایر قطعات مانند اسلات PCIe یا درگاههای ساتا را تغییر دهید.
ماژول شبکه بیسیم این مادربرد ساخت اینتل مدل AX211 است که گواهی Wi-Fi 6E دارد و از باندهای 2.4 و 5GHz و 6GHz پشتیبانی میکند. این ماژول قادر است حداکثر پهنایباند 2.4Gbps را با رمزنگاری WPA3 فراهم آورد. این ماژول در کنار Wi-Fi یک Bluetooth نسخه 5.2 نیز همراه خود دارد که نسبت به نسخه قبلی خود تا 4 برابر بُرد بیشتر و دو برابر سرعت بالاتری ارائه میکند. علاوه بر شبکه بیسیم، این مادربرد دو پورت شبکه 2.5G نیز ارائه میکند.
تراشهی جدید I225-V اینتل با سرعت 2.5Gbps برای دو درگاه شبکه این مادربرد در نظر گرفته شده است. این قطعه دارای توان مصرفی حدود 2 وات است و از مهمترین خصوصیات آن میتوان به کاهش بار پردازش شبکه بر روی پردازنده مرکزی (CPU) و افزایش محسوس توان عملیاتی پروتکلهای TCP و UDP در این تراشه در مقایسه با تراشههای شبکه سایر تولیدکنندگان اشاره کرد.
BIOS و نرمافزارهای کاربردی
BIOS و نرمافزارهای کاربردی
MSI UEFI BIOS
با توجه به تعبیه کامپوننتها و قابلیتهای سختافزاری به منظور اورکلاکینگ حرفهای و اکستریم اورکلاکینگ، مطمئناً به یک سیستم نرمافزاری دقیق و فراگیر نیز برای بهرهبرداری از آن نیاز خواهیم داشت.
با ورود به صفحه بایوس برای اولین بار از شما در مورد نوع کولر پردازنده سوال میشود که با سه گزینه رو به رو هستید. هر گزینه محدودیتهای متناسب با ظرفیت خنککنندگی آن کولر، محدودیتهایی را روی شدت جریان و توان مصرفی پردازده اعمال میکند که در کاربریهای روزمره، سیستمهای بوست خودکار پردازنده بر اساس آن پارامترهای مرتبط با فرکانس بوست را تنظیم میکنند.
بایوس UEFI این مادربرد در دو حالت EZ Mode و Advanced وجود دارد که در صفحه EZ Mode به صورت تصویری نمایی کلی از وضعیت سیستم در دسترس است و تنظیمات پایهای مانند فعال کردن پروفایل XMP، قابلیت Game Boost یا اولویت درایو بوت را میتوانید با چند کلیک ساده انجام دهید.
با فشردن کلید F7 و وارد شدن به حالت Advanced جزییات بیشتری برای مدیریت سیستم و تغییر پارامترها در اختیارتان قرار میگیرد که تصاویر زیر میتوانید گزینهها و بخشهای مختلف این بایوس را مرور کنید:
MSI Center
تمام اپلیکیشنهای کاربردی اماسآی اکنون تحت یک نرمافزار جامع به نام MSI Center قرار گرفتهاند که در صورت نیاز میتوانید ماژولهای مختلف را به عنوان Add-on به آن اضافه کنید و در یک پنجره همه را زیر نظر داشته باشید.
همانطور که مشاهده میکنید در تب Hardware Monitoring میتوانید ولتاژها، فرکانس و دمای پردازنده را رصد کنید.
یا اگر از خنککنندههای سری Coreliquid اماسای استفاده میکنید میتوانید به طور کامل پروفایل سرعت چرخش فن و تصویر روی LCD بلاک پردازنده را مدیریت کنید.
همانطور که گفته شد اکنون میتوان نرمافزارهای اختصاصی MSI که از قبل احتمالاً با آنها آشنا هستید را به صورت Addon به MSI Center اضافه کنید. به عنوان مثال برای کنترل نورپردازی رمها، Mystic Light را دانلود و نصب کردیم.
پس از نصب اپلیکیشن Mystic Light به بخش Features اضافه میشود و با یک اینترفیس ساده و کارآمد به راحتی میتوانید جلوههای ویژه و رنگهای سیستم نورپردازی قطعات مختلف را مدیریت کنید.
متد و سیستم تست
متد و سیستم تست برای بررسی مادربرد MSI Z690 Unify
تستهای این قطعه را بهطور کلی به چهار بخش تستهای کارایی، توان مصرفی، حرارتی و اورکلاکینگ تقسیم کردهایم. برای مقایسه نتایج نیز از سیستم تست موجود در لابراتوار استفاده کردیم. با توجه به جدید بودن پلتفرم و تکنولوژیهای جدید آن بیشتر نرمافزارهای تست و درایورها به آخرین نسخه برای سازگاری مناسب با پردازنده AlderLake-S و مادربرد Z690 بروزرسانی شدهاند و به همین دلیل از آوردن نتایج قبلی که با نسخههای متفاوتی بدست آمدهاند در نمودار تستهای جدید خودداری کردیم.
همچنین باید اشاره کنیم که اگر قصد استفاده از خنککنندههای قدیمی خود را دارید، باید از سازگاری کامل آن با سوکت LGA1700 اطمینان حاصل کنید.
به عنوان مثال کولرهای جدید Glacier ARGB گرین به طور کامل از سوکت LGA1700 پشتیبانی میکنند و دارای Backplate با اندازههای جدید هستند.
مشخصات قطعات، درایورها و سیستم عامل استفاده شده در سیستم تست در این بررسی به شرح زیر است:
مشخصات | آیتم |
---|---|
Intel Alder Lake-S Core i9 12900K | پردازنده |
MSI Z690 Unify (BIOS v1.4) | مادربرد |
Adata XPG DDR5 Caster RGB 2x16GB 6000MHz CL40 | رم |
Silicon Power Velox V80 – 240 GB SATA III | SSD1 |
Adata XPG Gammix S50 – 1TB PCIe 4.0 NVMe | SSD2 |
GIGABYTE GTX 1080 G1 Gaming 8GB | گرافیک |
GREEN GP850B – OC+ 80Plus Platinum | منبع تغذیه |
Green Glacier 240 ARGB | خنککننده |
GREEN – OC Station | کیس |
Windows 10 Pro 64-bit | سیستم عامل |
لازم به ذکر است در تمامی پلتفرمها تنظیمات Bios در حالت پیش فرض تنظیم شدهاند، در پلتفرم کنونی نیز تنها قابلیت XMP برای ماژولهای حافظه فعال شده است. در تصاویر زیر میتوانید از نگاه نرم افزار CPU-Z مشخصات و تنظیمات سیستم را ملاحظه کنید:
در میانه بررسی این مادربرد از MSI، آخرین ورژن بایوس (1.4) از حالت بتا خارج و نسخه نهایی آن منتشر شد که آزمونهای کارایی و اورکلاکینگ که در ادامه مشاهده خواهید کرد با بایوس نسخه 1.4 گرفته شدهاند.
تستهای مدیریت مصرف انرژی
تستهای مدیریت مصرف انرژی مادربرد ام اس آی Z690 Unify
در این بخش توان مصرفی کل سیستم را (توان مصرفی از برق شهر توسط پاور سیستم) توسط دستگاه وات متر دیجیتال در وضعیت با کارت گرافیک مجزا در دو حالت Idle (15 دقیقه بدون هیچ گونه فعل و انفعال) و در حالت Load کامل CPU و GPU (بهواسطه 15 دقیقه اجرای تست Prime95 و Furmark) اندازه گیری کردیم. نتیجه به دست آمده به شرح زیر است:
اجازه دهید قبل از نتیجهگیری در مورد توان مصرفی سیستم، به دلیل جدید بودن این پلتفرم و قابلیتهای خاصِ پردازنده نسل 12، نموداری از وضعیت توان مصرفی سیستم در شرایط مختلف را مشاهده کنیم.
در نمودار بالا (Figure-1) حداکثر توان مصرفی سیستم را در شرایط مختلف مشاهده میکنید. اگر بدون پیش زمینه از اینکه توان مصرفی سیستم چگونه تغییر میکند به این نمودار نگاه کنید وضعیت توان مصرفی به خصوص در کاربریهای سبکی چون پخش ویدیو، برای پردازندهای که برای فعالیتهای سبک دارای هستههای اختصاصی نیز هست کمی عجیب و غیر عادی به نظر میرسد.
اما در نمودار بالا (Figure-2) متوسط توان مصرفی برای هریک از شرایط اندازه گرفته شده است و در حین اندازهگیری توان مصرفی پردازنده و سیستم را به طور لحظهای تحت نظر داشتیم. همانطور که میدانید پردازندههای نسل دوازدهم به کمک سیستم عامل و نوع دستورات پردازشی اولویتهای پردازشی را مشخص و متناسب با آن از هستههای Performance یا Efficiency استفاده میکنند.
به طور مثال در پخش ویدیو 4K در زمان باز کردن ویدیو و لحظات اولیه پخش توان مصرفی در بیشترین حالت خود قرار دارد و پس از بافر شدن نرمافزار پخش و پردازش کدکهای ویدیویی، اولویت پردازش کاهش یافته و عملاً سیستم تنها 10 وات توان بیشتر از حالت Idle برای پخش ویدیو مصرف میکند.
البته این پردازنده در زمان تستهای استرس یا رندرینگ الگوی مصرفی غیر عادی دیگری هم داشت که در تستهای بعدی به آن اشاره میکنیم.
تستهای حرارتی
تستهای حرارتی MSI Z690 Unify
در این تست حرارت ماسفتهای مدار رگولاتور ولتاژ پردازنده (CPU VRM) و هیت سینک چیپست Z690 را بهوسیله ترمیستور و سنسورهای داخلی مادربرد و حرارت هسته CPU را نیز بهوسیله نرم افزار HWMonitor در دو وضعیت Idle (15 دقیقه بدون هیچ گونه فعل و انفعال) و Load کامل CPU و GPU (بهواسطه 15 دقیقه اجرای تست Prime95 و FurMark) اندازه گیری و ثبت کردیم. نتیجه به دست آمده به شرح زیر است:
تفاوت چهار درجهای دمای پردازنده در حالت Idle را میتوان با کیفیت بهتر ساخت و اتصال IHS پردازنده به بلاک خنککننده مرتبط دانست.
همانطور که از پتانسیل بالای خروجی مدار رگولاتور ولتاژ این مادربرد و سیستم خنککننده آن سخن گفته شد، در عمل نیز میتوان مشاهده کرد که تأمینِ مصرفِ 200 تا 240 واتی پردازنده 12900K تحت استرس با نرمافزار Prime95، بدون زحمت و با افزایش تنها 9 درجهای دمای ماسفتها نسبت به حالت Idle روی 47 درجه سانتیگراد میماند.
اگرچه دمای پردازنده 12900K به عنوان یک پردازنده با حداکثر توان مصرفی 241 وات (اعلام شده توسط اینتل) در حالت توربو، قابل قبول به نظر میرسد اما افزایشهای ناگهانی (اسپایک) در دما و توان مصرفی برای بازه زمانی بیش از 1 الی 2 دقیقه رخ می داد که مجبور به قطع برنامههای استرس میشدیم.
در تصویر بالا نرمافزار مانیتورینگ HWMonitor یکی از اسپایکها در زمان تست رندرینگ با Blender را ثبت کرده که توان مصرفی نزدیک به 300 وات و دمای پردازنده تا 100 درجه سانتیگراد افزایش یافته است.
اگر به خاطر داشته باشید در بخش بایوس رابطی گرافیکی برای انتخاب نوع خنککننده و تنظیم پارامترهای مرتبط با توان مصرفی و جریان وجود داشت. حتی با تغییر Water Cooling که خنککننده مورد استفاده ما بود به گزینه Boxed Cooler (خنککننده همراه برخی از پردازندههای اینتل) و کاهش مقدار محدود کننده توان مصرفی (Power Limit) به 241 وات نتوانستیم از وقوع چنین اسپایکهایی جلوگیری کنیم.
پس از تحقیق، تست و بررسی بیشتر به این نتیجه رسیدیم که یک ناهماهنگی بین P-State های پردازنده (به خصوص P0) و قابلیتهای بوست خودکار مانند TVB (Thermal Velocity Booster) وجود دارد که باعث میشود مادربرد بدون در نظر گرفتن دمای مطمئن، ولتاژ پردازنده را برای دستیابی به فرکانس بوست بالاتر افزایش دهد.
چنین مشکلی روی دو نسخه نهایی از آخرین بایوسهای ارائه شده توسط MSI برای این مادربرد (ورژن 1.3 و 1.4) وجود داشت که پس از گزارش به سازنده میتوانیم امید داشته باشیم در نسخه بعدی بایوس این مشکل برطرف شود.
تا زمان برطرف شدن این مشکل از سوی اینتل و سازندگان مادربرد پیشنهاد میکنیم از راهکار زیر برای دور نگه داشتن پردازنده از آسیبهای احتمالی استفاده کنید:
با وارد شدن به بایوس و پیدا کردن منوی Advanced Offset Mode در بخش اورکلاکینگ و کاهش ولتاژ در ضرایب نشان داده شده، از توان مصرفی و تولید گرمای اضافی بدون دریافت کارایی بیشتر میتوان جلوگیری کرد.
تست پهنای باند و Latency حافظه توسط نرمافزار AIDA64
تست پهنای باند و Latency حافظه توسط نرمافزار AIDA64
تست پهنای باند حافظه از جمله تستهایی است که نتایج آن کاملاً به وضعیت سیستمعامل، فرکانس و معماری ساخت پردازنده و کنترلر حافظه، Bios هوشمند در انتخاب بهترین و عین حال پایدارترین تایمینگ های اصلی و Advanced و پیکربندی و فرکانس ماژولهای حافظه وابسته است.
تکنولوژی متفاوت حافظههای DDR5 نسبت به DDR4 میتواند فرکانس و پهنایباندی بیشتری فراهم آورد که حتی با وجود تأخیر بالاتر، میتوان انتظار کارایی به مراتب بیشتری داشت.
تستهای CPU-Z
تستهای CPU-Z
یکی از معروفترین نرمافزارهای نشان دهنده مشخصات سختافزار در سالهای اخیر، به یک ماژول بنچمارک بر اساس پردازشهای تک و چند رشتهای نیز مجهز است. تست این نرمافزار که بر اساس دستورات SSE2 پایه ریزی شده است میتواند معیار مناسبی از عملکرد پردازنده در پردازشهای تک و چند رشتهای ارائه دهد.
پردازنده 11700K به هیچ وجه پردازنده ضعیفی نیست، اما در نمودار بالا میبینید که 12900K توانسته است نزدیک به دو برابر سریعتر از آن در تستهای چند رشتهای ظاهر شود.
تستهای 3DMARK 13
تستهای 3DMARK 13
سری نرمافزارهای 3DMark کمپانی Futuremark از سال 1999 تا حال، بدون شک یکی از محبوبترین و معتبرترین نرمافزارهای تست کارایی کارتهای گرافیک بودهاند. 3DMARK 13 آخرین نسخه از نرمافزارهای تست و محک کارتهای گرافیک کمپانی FutureMark هست. تستهای این نرم افزار مبتنی آخرین API کمپانی Microsoft یعنی DirectX 12 بوده و از آخرین ویژگیهای واقعگرایانه تصویر در این API نظیر Tessellation، Compute shaders و Multi-threading پشتیبانی میکند. منحصر به فردترین ویژگی نتایج تستهای این 3 نرم افزار ایزوله بودن نتایج تستهای GPU و CPU هست که نتایج تستهای هر یک از قطعات نامبرده شده را نسبت به دیگری متمایز میکند.
تستهای مرتبط با پردازنده در نرمافزار 3DMark نیز نشان میدهد که پردازنده 12900K نزدیک به دو برابر کارایی بیشتر را نسبت به 11700K ارائه میکند و در کل امتیاز فوقالعادهای را از خود نشان میدهد.
تست Cinebench R20
تست Cinebench R20
ماهیت تست Cinebench درواقع مبتنی بر شبیه ساز نوعی نرم افزار سینمای 4 بعدی هست که بیشتر در استودیوهای ساخت پویانماییهای 3 بعدی استفاده میشود. در این تست تمامی توانایی پردازنده برای ترسیم یک صحنه 3 بعدی با تمام ویژگیهای واقعگرایانه تصویر به کار گرفته میشود.
این نرمافزار که نوعی شبیهساز رندرینگ است نیز نتایج مشابه تستهای قبلی را نشان میدهد. اما جا دارد به امتیاز بسیار خوب و بازدهی بالای این پردازنده در آزمون تک رشتهای نیز اشاره کنیم.
تستهای مرورگر وب
بدون شک بخش زیادی از ما زمان زیادی را در روز صرف گشت و گذار در وبسایتهای مختلف میکنیم. در این میان وبسایتهایی هستند که با توجه به نوع طراحی و محتوایشان میتواند خروجی دادههای یک نرمافزار بوده و از محتوای پیچیدهی کدهای اسکریپت یا شبیهسازیهای گرافیکی و … برخوردار باشند.
در این بخش تستهای JetStream2 که مجموعهای از کتابخانههای مختلفِ کدهای JavaScript است و برای بررسی سرعت لود و اندازهگیری زمان اجرای صفحات مختلف طراحی شده را روی مرورگر Google Chrome مورد تست و بررسی قرار دادیم.
تستهای PCMARK 10
تستهای PCMARK 10
در این سری نرمافزارهای Benchmark کارایی کلی سیستم بر اساس تستهای Single-thread و Multi-thread مانند نمایش و ویرایش عکسهای دیجیتال، پخش و ویرایش انواع مختلف موزیک و ویدئو، پخش تصاویر 3 بعدی مانند انواع گیم، جابهجایی اطلاعات بین تجهیزهای مختلف، شبیه سازی نرمافزاری امنیتی، رمزگشایی صفحات وب و … محک زده میشود. با توجه به همپوشانی برخی از تستهای این نرمافزار با سایر تستهای کارایی انجام شده، تنها به امتیازات حاصل از سه بخش کار با اکسل، ویرایش عکس و ویرایش ویدیو بسنده کردیم.
تستهای SPECviewperf
تستهای SPECviewperf
این نرمافزار تست بسیار معروفی برای شبیهسازی محیط نرمافزارهای مهندسی و طراحی حرفهای مانند 3DsMAX است که بر اساس اجرای صحنههای از پیش تعیین شده فعالیت کاربر در این نرمافزارها را شبیهسازی و بر اساس سرعت اجرا و مدت زمان پاسخگویی سیستم، به آن امتیاز میدهد.
معیار اصلی این نرمافزار سنجش سرعت کار در محیط نرمافزار است و نه سرعت رندر یا پردازش نهایی که با توجه به بهینه نبودن محیط Viewport بیشتر نرمافزارهای مدل سازی، میتواند معیار مناسبی از عملکرد سیستم در نرمافزارهای طراحی و مهندسی ارائه دهد. با توجه به فراگیرتر بودن نرمافزارهای 3DsMAX و SolidWorks میان کاربران تنها به تست این دو نرمافزار در رزولوشن 4K اکتفا کردیم.
تست Video Transcoding توسط Handbrake
تست Video Transcoding توسط Handbrake
این نرم افزار یکی از بهترین و معتبرترین تستهای سنجش کارایی سیستم در پخش و تبدیل فایلهای ویدئویی به فرمتهای مختلف به شمار میرود. پشتیبانی از مدرنترین تکنولوژیها و پربازدهترین الگوریتمها جهت تبدیل فابلهای ویدئویی با بالاترین سرعت و در عین حال باکیفیتترین حالت ممکن از مهمترین ویژگیهای این نرم افزار محسوب میشود.
در نرم افزار Handbrake از توان CPU برای تبدیل یک فایل ویدئویی باکیفیت 2160p با فرمت MP4 و کمک AVC1 با حجم 1.2GB به استاندارد ویدئویی از پیش تعریف شده با رزولوشن 1920×1080 استفاده شده است. در این تست زمان انجام پروسه به ثانیه ثبت شده است و مسلماً هر چه این فرآیند زودتر تکمیل شود پلتفرم مورد نظر کارایی بهتری در این تستها داشته است.
در این تست زمان تبدیل فایل ویدیویی توسط 12900K به طور قابل ملاحظهای سریعتر انجام میشود. البته در این مادربرد بخش iGPU (گرافیک داخلی) غیر فعال است و نمیتوان از فناوری QuickSync برای افزایش بیشتر سرعتِ تبدیل استفاده کرد.
تستهای Zip/Unzip با 7-Zip
تستهای Zip/Unzip با 7-Zip
فرآیند Zip و یا Unzip کردن اطلاعات همیشه جزو یکی از کاربردیترین و در عین حال معمولترین کارهایی است که استفاده کنندگان از کامپیوترهای شخصی در طول روز با آن سر و کار دارند. از جمله معروفترین و شناخته شده ترین نرمافزارهای این امر 7-Zip هست که همواره خود را همگام با ارائه آخرین فناوریهای سختافزاری بروز نگاه میدارد تا بهترین کارایی ممکن را از خود ارائه دهد. این نرم افزارها دارای یک بخش Benchmark Tool مستقل میباشد که نتایج به دست آمده در این قسمت در نمودار زیر درج شده است.
پهنایباند حافظه رم و سرعت کش پردازنده در این تست تأثیر زیادی دارند که اختلاف حدود دو برابری پهنایباند DDR5 نسبت به DDR4 در این تست مشخص است.
تست رندرینگ با Blender
تست رندرینگ با Blender
نرمافزار Blender به دلیل کارایی فوقالعاده موتور رندرهای داخلی از جمله Cycles و استفاده بهینه از توانایی پردازندههای گرافیکی در سرعت بخشیدن به فرآیند رندر صحنههای دو بعدی و انمیشن مشهور شده است. این نرمافزار همچنین به دلیل داشتن رابط کاربری ساده و پرسرعت برای مدلسازی و طراحی، به یک مجموعه کاربردی و پرطرفدار برای بازیسازان و انیمیشن سازان تبدیل شده است. به کمک موتور رندر Cycles یک صحنه از پیش طراحی شده، با اندازهگیری زمان مورد نیاز برای رندر کامل این صحنه توسط پردازنده، به تست و مقایسه قدرت پردازشی پردازندههای مختلف میپردازیم.
تست رندرینگ با V-Ray
تست رندرینگ با V-Ray
موتور رندر V-Ray بنام ترین موتور رندر میان طراحان به حساب میآید. این موتور رندر که از انبوهی از نرمافزارهای مشهور مدلسازی چون مجموعه AutoDesk و Cinema4D و… پشتیبانی میکند، میتواند صحنههای طراحی شده را به کمک پردازش Biased و UnBiased Raytracing به تصاویر تقریباً واقعی تبدیل کند. به تازگی نرمافزاری اختصاصی از سوی Chaos Group سازنده این موتور رندر، برای تست کارایی CPU و GPU عرضه شده است که به کمک اندازهگیری مسیرهای نورانی در مدت یک دقیقه مقیاسی برای اندازهگیری توان سختافزار ارائه میکند.
نتیجه دو تست رندرینگ Blender و Vray از آن جهت حائز اهمیت است که 12900K با 8 هسته P (Golden Cove) و 8 هسته E (Gracemont) در مقابل 11700K با 8 هسته Cypress Cove قرار میگیرند و با آنکه تعداد رشتههای پردازشی دو برابر نیست، اما کارایی تقریباً دو برابر شده است.
تست Startup-Time
تست Startup-Time در مادربرد MSI Z690 Unify
یکی از اطلاعات مفید و کاربردی که در مورد وضعیت عمومی یک سیستم میتوان داد، مدت زمان مورد نیاز برای بوت سیستم و بارگذاری ویندوز و آماده به کار بودن آن است. در نتیجه این تست المانهایی مانند سرعت سلف تست بایوس، سرعت خواندن، پردازش و بارگذاری ویندوز و نرمافزارهای اولیه توسط سختافزار دخیل هستند. در این بخش زمان مورد نیاز از لحظه فشار دادن کلید “روشن” روی کیس در حالت Cold Boot تا لحظه ورود به ویندوز را اندازه گیری شده است.
تجهیزات بیشتر این مادربرد زمان سلف تست بیشتری نیز طلب میکند و سیستم پس از 35 ثانیه پس از روشن شدن، وارد ویندوز و آماده به کار میشود.
تست بازی Shadow of the Tomb Raider
تست بازی Shadow of the Tomb Raider
ماژول بسیار کامل و دقیق بنچمارک این بازی به ما اجازه میدهد تا کارآیی پردازنده و کارت گرافیک را به صورت مجزا یا ترکیبی مورد بررسی قرار دهیم. با توجه به محدودیت توانایی کارت گرافیک GTX 1080 مورد استفاده در تستبد شهر سختافزار، سعی کردیم تأثیر محدودیت کارت گرافیک را در این تست به حداقل برسانیم و تنها نتایج فریمهای رندر شده توسط پردازنده را در نمودار قرار دهیم.
تست بازی Horizon Zero Dawn
تست بازی Horizon Zero Dawn
این بازی یکی از عناوین جدید مبتنی بر DirectX12 است که در سبک نقش آفرینی و جهان باز است. این بازی که ابتدا برای کنسول پلیاستیشن4 عرضه شد، پس از چند سال پا به دنیای PC نیز گذاشت تا گرافیک خیرهکننده و روند داستانی بازی برای گیمرهای غیر کنسول نیز قابل تجربه باشد. این بازی نیز به یک ماژول کامل بنچمارک گیری مجهز است که میتواند علاوه بر اندازهگیری فریمهای تولید شده توسط پردازنده و کارت گرافیک به صورت مجزا، بر اساس کارایی کلی سیستم و ترکیبی به آنها امتیاز دهد که میتواند با توجه به محدود بودن توان کارت گرافیک GTX 1080 در بازیهای جدید معیار مناسبی از مقایسه سیستمهای مختلف ارائه دهد.
تست بازی Civilization VI
تست بازی Civilization VI
این بازی در آخرین بسته الحاقی خود که Gathering Storm نام دارد، به یک ماژول پیشرفته و سنگین تست و بنچمارک سختافزار مجهز شده است. تست هوش مصونی این بازی با قرار دادن 16 نژاد مختلف و شبیه سازی حرکات هر نژاد در 5 نوبت متوسط زمان مورد نیاز برای پردازش هر نوبت را اندازهگیری میکند و با توجه به پردازشهای گرافیکی، استفاده زیاد از حجم رم و توان پردازشی CPU، سنجش دقیقی از توان کلی سیستم در اجرای بازیهای پردازنده محور ارائه میکند.
پس از مشاهده نتایج تستهای گیمینگ با اینکه بازیها معمولاً توانایی استفاده از تمام پتانسیل پردازشی CPU ها را ندارند، اما 12900K میتواند در صورت استفاده از کارتهای گرافیک قدرتمند و ردهبالای کنونی و حتی نسل آینده، تفاوت محسوسی روی متوسط نرخ فریم ایجاد کند.
تستهای Overclocking
تستهای Overclocking با مادربرد ام اس آی Z690 Unify
در این بخش سعی خواهیم کرد با توجه به پتانسیلهای موجود از نظر دما و قابلیتهای اورکلاکینگ پلتفرمِ مورد بررسی به فرکانس یا کارایی بالاتری که بتواند توسط کاربر قابل دستیابی و همچنین کاربردی باشد، برسیم.
برای اورکلاک این پردازنده قدرتمند و داغ پیشنهاد میکنیم ابتدا از توانایی خنککننده خود اطمینان یابید. خنککنندههای AiO 360 یا سیکل باز با راندمان بالا گزینههای مناسبی هستند.
با وارد شدن به بایوس مادربرد و در منوی اورکلاک ابتدا ضریب هستههای P را به 51 و هستههای E را به 41 تغییر داده و سپس برای افزایش کلی کارایی ضریب Ring یا بخش Uncore که اورکلاک Cache هم نامیده میشود را تا 40 افزایش میدهیم. پردازندههای Alder Lake نسبت به نسل قبل نیاز به ولتاژ کمتری دارند که برای فرکانس مورد نظر ما، ولتاژ 1.300v به عنوان Vcore از پایداری کافی برخوردار بود.
اما همانطور که در تستهای توان مصرفی اشاره کردیم مشکل موجود در P-state مادربرد باعث میشد با فشار ناگهانی و غیر قابل پیشبینی به پردازنده مواجه شویم که در شرایط اورکلاک میتوانست خطرناکتر هم باشد. به همین منظور بدون اجرای تستهای طولانی استرس چند آزمونِ کوتاه را برای سنجش کارایی پردازنده اجرا کردیم.
همچنین برای اطمینان از سلامت پردازنده تحت لود، LLC را روی سطح 6 و محافظ Over Voltage پردازنده را روی 200mV تنظیم کردیم. نتایج حاصله به شرح زیر است:
با اورکلاک انجام شده روی فرکانس هستهها و بخش Ring، کارایی چند هستهای پردازنده افزایش یافته اما به قیمت افزایش چشمگیر و ناایمن دما. کارایی تکهستهای پردازنده نیز به دلیل تداخل اورکلاک دستی با اورکلاک خودکار اندکی کاهش یافته که دلیل آن اختلاف 100MHz اورکلاک ما با حداکثر بوست تک هسته خودکار است.
جمعبندی ما از اورکلاک کاربردی پردازنده 12900K این است که اگر خنککننده مناسب برای ثابت نگه داشتن دمای این پردازنده پس از اورکلاک در محدوده 80 درجه سانتیگراد را ندارید، به سیستمهای هوشمند و خودکار افزایش کارایی پردازنده مانند Speed Shift، Turbo Boost و Turbo Boost Max اعتماد کنید و از کارایی بالای این پردازنده بدون نگرانی از پایداری یا دمای بالا لذت ببرید.
پس از بازگرداندن پردازنده به حالت پیشفرض قابلیتهای اورکلاک رم را نیز کمی آزمایش کردیم.
باید بگوییم که اورکلاک رم روی این مادربرد بسیار آسان و دلچسب است. بایوس مادربرد در اعمال تایمینگها سریع و دقیق عمل میکند و با تشخیص درست و به موقع ناموفق بودن اورکلاک، به صورت خودکار به صفحه بایوس باز میگردد.
این مادربرد چند بخش مختلف برای پیشنهاد پروفایلهای اورکلاکینگ دارد که یکی از آنها Memory Try It است. در این بخش انواع پروفایلهای از پیش تنظیم شده را در اختیار دارید که میتوانید با آزمون و خطا، بدون دانش خاصی یک پروفایل اورکلاکینگ برای حافظههای رم خود پیدا کنید.
مادربرد MSI Z690 Unify در اورکلاک رم بینقص عمل میکند و با تشخیص و تنظیم سریع تایمینگها میتواند ناموفق بودن اورکلاک را تشخیص داده و از لوپهای تکراریِ ریاستارت جلوگیری میکند.
حافظههای مورد استفاده ما به طور پیشفرض بسیار سریع هستند و با پروفایل XMP-6000MHz ظرفیت چندانی برای اورکلاک کاربردی و پایدار ندارند. به همین دلیل بدون تغییر ولتاژ، کمی تایمینگهای آن را بهینه کردیم و سپس با افزایش 200MHz فرکانس، به 6200MHz رسیدیم.
با تغییر تایمینگهای اصلی از 76-40-40-40 به 58-40-40-38 و کاهش tRC از 116 به 98 توانستیم در کنار افزایش 200MHz فرکانس بدون تغییر ولتاژ رم یا کنترلر حافظه به پایداری کامل برسیم.
همانطور که مشاهده میکنید اندک اورکلاک انجام شده میزان تأخیر را کاهش و پهنایباند حافظه را افزایش داده است. تغییر کارایی سیستم پس از اعمال این تنظیمات به صورت زیر است:
البته با تایمینگهای بالاتر و تغییرات ولتاز، Memory Gear و انبوهی از تنظیمات دیگر به فرکانس 6400MHz نیز رسیدیم که پایداری لازم را نداشت و عملاً کاربردی نبود.
جمعبندی و امتیاز شهرسختافزار
جمعبندی و امتیاز شهرسختافزار درباره مادربرد MSI Z690 Unify
در ابتدای جمعبندی، کمی در مورد پردازنده نسل جدید اینتل صحبت میکنیم و سپس سراغ مادربرد ام اس آی میرویم. معماری Alder Lake را شاید بتوان پس از مدتها، واکنش مناسبِ اینتل به پردازندههای AMD سری رایزن دانست. پردازنده 12900K به عنوان نمونه ردهبالا و پرچمدار سری Alder Lake-S در تستهای چند رشتهای سرانجام توانست یک پیشرفت و اختلاف چشمگیر را با پردازندههای نسل قبل (Rocket Lake-S) نشان دهد؛ موردی که در نسلهای قبلی با افزایش تعداد هسته و بهینهسازیهای جزئی امکانپذیر نبود.
این پردازنده کارایی بسیار بالایی در تمامی زمینهها، تک رشتهای یا چند رشتهای از خود نشان میدهد و به کمک تکنولوژیهای تعبیه شده قادر است با تشخیص نوع کاربری، مصرف انرژی بهتری نیز نسبت به پردازندههای نسل 11 ارائه دهد. این پردازنده در حال حاضر حدود 550 دلار قیمت دارد و AMD را وادار کرده است قیمت پردازنده پرچمدار 5950X خود را پیش از عرضه رایزنهای 7000، برای رقابت با 12900K تا همین مقدار کاهش دهد.
اکنون وقت آن است به موضوع اصلی این بررسی، یعنی مادربرد MSI Z690 Unify باز گردیم؛ مادربردی خوشساخت با ظاهری ساده و زیبا که به وقتش همچون اژدهایی خشمگین است. اماسای در ساخت این مادربرد نیاز یک کاربر حرفهای را به خوبی تشخیص داده و در مرحله اول با کیفیت بالای PCB و استفاده از هیتسینکهای کارآمد بستری مناسب برای بکارگیری کامپوننتهای ردهبالا و حرفهای فراهم آورده است.
برای کاربریهای روزانه انبوهی از پورتهای پرسرعت USB و اسلاتهای پرسرعت M2 برای اتصال انواع لوازم جانبی و لوازم ذخیرهسازی در اختیار دارید، برای گیمینگ نیز از یک سیستم صوتی با کیفیت و درگاههای شبکه پرسرعت بهره میبرید، اما اورکلاکینگ، به خصوص اکستریم اورکلاکینگ روی این مادربرد بهترین تجربه را به شما ارائه میکند. مدار رگولاتور ولتاژِ دقیق و قدرتمند این مادربرد توسط بایوسی مدرن و مجهز پشتیبانی میشود تا در کنار قابلیتهای ویژهای مانند Slow Mode یا LN2 Mode اکستریم اورکلاکینگ نیز سادهتر و آسانتر از همیشه به نظر رسد.
در مجموع و به طور خلاصه نقاط مثبت و منفی مادربرد MSI Z690 Unify را در گزینههای زیر میتوان جمعبندی کرد:
نکات مثبت:
- طراحی ساده و زیبا
- درگاههای ارتباطی سریع و پر تعداد
- داشتن سوییچهای کاربردی و دیباگر
- قابلیتهای متعدد برای اکستریم اورکلاکینگ
نکات منفی:
- نیاز به بهینهسازی P-State ها
- باگهای نرمافزاری در مجموعه MSI Center
با تمامی این توضیحات، مادربرد MSI Z690 Unify با قیمت حدودی 19 میلیون تومان (در زمان نگارش مطلب) و گارانتی سه ساله آونگ، موفق به کسب امتیاز عالی 9.2 و نشان Overclocker’s Choice و ریز امتیازات زیر در کلاس محصولات ردهبالا از لابراتوار شهر سختافزار شد:
MSI Z690 Unify
کلاس عرضه : گران قیمت / رده بالا
9.5
کیفیت ساخت و طراحی
9.2
امتیاز شهرسختافزار
نشان شهرسختافزار
9.2
چنانچه درباره این محصول سوال یا نظری دارید، در قسمت نظرات مطرح کنید.